Bugdayin atasi Kastamonu’da yasiyor.

Siyez bugdayi 10.000 yil önce ilk tarim köylerinde ekilen ilk ürünlerden birisidir. Ve günümüzde de tek Kastamonu’da yetisiyor.

Bu yil Ihsangazi Ilçemizde 1. Sepetçioglu ve Siyez Bulguru Festivali düzenlenerek binlerce yillik tarimsal ürünümüzün ve sehrimizin tanitimi saglanmis ve haber Ulusal basinda ve internet haberlerinde de yerini almistir.

Kastamonu Postasi ve Kastamonu Gazetesi yazarlarindan Mustafa Afacan arkadasim da Siyez bulguru hakkindaki yazisinda söyle demektedir:

SIYEZ BULGURU

Antik Paphlagonia’nin onurlu kenti Kastamonu...
Tarihin her kivriminda boyundan büyük islere yeltenen Kastamonu...
Anadolu’nun kuzeyinde ismi kaybolmus çogu kavimin izine açilan kapi; Kastamonu...

……   ……   ……

Siyez köylünün nazli çocugu, siyez bugdayin en mesakkatlisi, siyez; aslinda insanligin üvey çocugu...

Arkeobotani ve biyomoleküler arkeoloji bilim dallarinin tuttugu isik, siyez (triticum monococcum) ve gernik (triticum diococcum) bugdaylarinin 10 bin yil önce ilk tarim köylerinde ekilen “ilk” bugday olduklarini gösteriyor.

Yani; insan neolitik dönemin safagi ile beraber göçerlikten yerlesik yasama geçip, yiyecegini “toplayicilik” ve “avcilik” disi ugraslarla (da) saglamaya basladigi ilk gün, hemen dogada hazir bulunan “yabani” bugdayi evcillestirmeye basladi. Zamanla da neolitik dönemin devrimcileri olan kadinlarin hünerli ellerinde “siyez” ve “gernik” tarlalari dogan güne merhaba dedi.

……   ……   ……

Zamanla tarimda yetkinlesen insan emegi taneleri daha büyük, taneyi saran kabugu olmayan, islemesi kolay, verimi daha yüksek bugday türlerini bulmakta gecikmedi.
Günümüzde de yaygin olarak kullanilan makarnalik bugday (triticum durum) ve ekmeklik bugday (triticum aestivum) siyez ve gernigin yerini aldi.
Zamanla çiftçiler bu iki yeni bugdayin tohumlarini her hasattan sonra ayirip, yeni yil yeniden ekerken, siyez / gernik tarihin tozlu raflarina kalkiverdi.

Üretimine gelince;
Köy kadinlari hasattan sonra, önce siyezi kalburdan geçirirler.
Kalburlama islemi ile siyez, tas, toprak gibi yabanci maddelerden ayristirilir.
Bulgur olamayacak özellikte ki bugday parçalari hayvan yiyecegi olarak ayrilir.
Daha sonra siyez odun atesinde kazanda kaynatilir. Açik alana serilir, kurutulur.
Kurutulan bugday ahsaptan yapilmis sini içinde yeniden bir ayiklama isleminden geçer.
Sini içine az bulgur konur, iki elle sini sallanarak, daha önce ayrismayan yabanci maddeler ayrilir.
Evde yapilan bu islemden sonra bugday yarilmak üzere su degirmenine götürülür.
Ilk asamada degirmen taslarinin arasi açilarak siyez kabugundan çikarilir.
Eleklenir, yeniden ayni islem tekrarlanarak tüm tanelerin kabuklarindan çikmasi saglanir.
Ikinci asamada degirmen taslari birbirlerine yaklastirilir, siyez yeniden ayni islemden geçirilir. Iri taneler pilavlik, küçük taneler çorbalik olarak ayrilir.

Kastamonu Mutfagi’nda siyez bulgurunun kullanimi çesitlidir.
Çorbalik (ince taneli) siyezden; sade, sütlü, yogurtlu, ayranli, mercimekli çorbalar yapilir.
Pilavlik (kalin taneli) siyezden; sade, patatesli, taze fasulyeli, kuru fasulyeli, bezelyeli, domatesli, mercimekli, yogurtlu, isirganli, ebegümeçli, mantarli, pirinçli pilavlar yapilir.
Bu yemeklerden eksili pilav en çok sevilenidir. Mustafa AFACAN

Simdi de siz degeli Kastamonu Postasi okurlari için Kastamonu mutfagimizin bulgur örneklerinden Siyez bulgurundan pilavi anlatacagim.

Malzemeler

2 Su bardagi siyez bulguru

2 Yemek kasigi tereyagi

3 Adet domates

1 Adet kuru sogan

3 Adet sivri biber

Geregi kadar tuz ve su

Yapilisi

Siyez bulgurumuzu ayikladiktan sonra ilik su ile islatiriz.

Bulgurumuz islanirken tenceremizde tereyagini eritip küçük dogranmis sogani tenceremize ekleriz. Soganlarimiz pembelestirdikten sonra üzerine (ince kiydigimiz) domates ve biberi koyariz. Sebzelerimiz kavrulunca islattigimiz bulguru süzüp bu karisimimiza ilave ederiz.

Tüm malzemeyi kavurduktan sonra, üzerini biraz geçecek kadar su ilave (bulguru daha önce islattigimiz için fazla su çekmeyecektir) ettikten sonra tuzunu ekleyip kisik ateste suyunu çekinceye kadar pisiririz.

Afiyet Olsun

Sebahat Mert

[email protected]

Anadolu Ajansi